W dniu 18 marca odbyło się spotkanie Grupy Roboczej Jabłka i Gruszki przy Komisji Europejskiej(GREX). Na tych spotkaniach omawiana jest szczegółowo sytuacja sektora w całej UE, w poszczególnych państwach członkowskich jak również omawiane są trendy panujące na rynku, zagrożenia i szanse dla sektora oraz możliwości rozwoju.
Z ramienia Stowarzyszenia Polskich Dystrybutorów Owoców i Warzyw „Unia Owocowa” w spotkaniu uczestniczył Pan Dominik Woźniak.
Zostały przedstawione trzy prezentacje w celu wprowadzenia i ułatwienia debaty. Przewodniczył Joao Onofre, szef działu DG AGRI odpowiedzialny za ogrodnictwo.
Freshfel WAPA na temat produkcji i zapasów: Produkcja jabłek i gruszek w Europie, Stanach Zjednoczonych oraz w Chinach , zapasy jabłek i gruszek na dzień 1 marca w UE i USA. Dane dotyczące eksportu – perspektywy eksportu. Podano dodatkowe informacje dotyczące cen polskich jabłek - z opakowaniem - w celu lepszego porównania z innymi państwami członkowskimi.
AMI na temat trendów rynkowych: prezentacja obecnego rozwoju rynku w UE dla
świeżych i przetworzonych jabłek i gruszek. Trendy eksportu jabłek i gruszek według
regionów, ceny i zapasy jabłek i gruszek.
Komisja Europejska na temat trendów na podstawie aktualnych informacji dotyczących produkcji, handlu, eksportu oraz cen.
Dyskusja na temat sytuacji na rynku jabłek i gruszek i jej perspektyw:
Poziom produkcji, rynek jabłek z potencjałem produkcji osiągnął punkt „nadpodaży” o potencjalnej zdolności produkcyjnej ponad 13,5 mln T, podczas gdy równowaga rynkowa wynosi około 11,5 mln T. Ta sytuacja jest wynikiem zwiększonej wydajności i nowych nasadzeń. Wysokie plony prowadzą również przemysł do niedoboru siły roboczej. W odniesieniu do obecnych upraw pojawiają się dodatkowe obawy dotyczące jakości owoców w najbliższych tygodniach, które są przechowywane.
Wzrost produkcji widoczny jest nie tylko w Polsce, obserwuje się również w innych krajach wschodnich, takich jak Węgry, Rumunia… Należy ocenić kwestię ograniczenia produkcji patrząc na to, czego rynek wymaga, a nie na to, co może dostarczyć produkcja.
Sektor owoców(jabłek) w UE powinien rozważyć ocenę rynku zbytu (krajowy, wewnątrz UE, przetwarzanie, eksport). Francja przeprowadziła taką ocenę kilka lat temu, kończąc na produkcji jabłek od 2 mln ton do 1,5 mln ton z wydzielonym podziałem na kluczowe rynki zbytu.
Na obecną niestabilność rynku i jego perspektywy na przyszłość, sytuacja jest dodatkowo zaostrzona przez nowe nasadzenia w sąsiedztwie UE, takie jak Ukraina, Mołdawia, Rosja, Kazachstan,… i bieżące wyzwania na rynku eksportowym wynikające z embarga (Rosja, Algieria, ..) lub innych ograniczeń związanych z fitosanitarnymi zagadnieniami lub brak dostosowania podaży do popytu na rynkach docelowych, takich jak Azja (słodsze odmiany).
Polityka UE i polityka krajowa, dotacje i wyzwania rynkowe.
Wsparcie finansowe udzielone przez UE w minionych latach przekroczyło oczekiwania dotyczące zasięgu i zwiększenia produkcji ponad istniejący potencjał rynkowy. Komisja podkreśliła, że UE już nie wspiera bezpośrednio produkcji, ale organizację produkcji (producentów, organizacje z programami operacyjnymi) oraz działania marketingowe i inne zachęty środowiskowe.
Komisja ma ograniczony wpływ na opracowane działania przez państwa członkowskie w ramach rozwoju obszarów wiejskich, ponieważ są one tworzone w krajach członkowskich - kierując się ogólnymi celami UE.
Istnieje również ograniczona opcja - program karczowania w celu cofnięcia dotychczasowych działań.
W przyszłej WPR, Komisja ostrzega, że państwa członkowskie będą miały więcej swobody w radzeniu sobie ze swoimi priorytetami, w związku z tym polityka UE będzie jeszcze mniej nakazowa, prowadząc do większej odpowiedzialności wobec danego Państwa.
W tym momencie - i pomimo obecnego braku równowagi na rynku zarówno w przypadku jabłek (najwyższy plon w historii) jak i gruszek, Komisja nie chce wznowić wyjątkowych środków, takie jak te wprowadzone w latach 2014-2018, aby poradzić sobie z rosyjskim embargiem. W związku z tym, według służb Komisji, należy zrobić więcej w odniesieniu do stymulowania popytu: na rynku wewnętrznym w celu pobudzenia konsumpcji, a także stymulowania eksportu.
Jeśli chodzi o spożycie jabłek i gruszek, należy podkreślić, że podczas gdy jest to największa kategoria owoców to coraz częściej staje przed wyzwaniami konsumpcyjnymi (nawyki żywieniowe i styl życia konsumentów, przejście z rynku podaży na rynek popytu), ale także wewnątrz kategorii widoczna silna konkurencja z innymi owocami (kiwi, egzotyki, jagody,…).
W szczególności w tym sezonie obecne wysokie zapasy jabłek i gruszek oznaczają, że sezon może trwać do lata. Wiosną i latem na nastawienie konsumenta wpłyną warunki klimatyczne. W okresie letnim zaopatrzenie w owoce pestkowe i jagody odegra ważną rolę zarówno dla rynku świeżego, jak i dla przetwórstwa. Łagodna zima i wysoka temperatura w lutym 2019 r. mogą doprowadzić do wczesnych plonów w niektórych regionach UE, pokrywając się z końcem sezonu 2018/2019. Patrząc na kraje półkuli południowej mogą one eksportować swoje owoce w inne miejsca niż do UE ,do Azji, Afryki lub Ameryki Łacińskiej (Brazylia niedawno zniosła embargo wobec Argentyny).
Handel międzynarodowy: sektor potwierdza, że dokłada wszelkich starań, aby zwiększyć możliwości eksportowe na rynku zewnętrznym, choć zadanie nie jest łatwe. Protokoły negocjacyjne są bardzo czasochłonne i kosztowne.
Poza tym raz na rynku na którym dostęp jest przyznany, eksporterzy z UE czasami muszą konkurować z innymi dostawcami, którzy mają wynegocjowane zwolnienia taryfowe (np. Chile, Nowa Zelandia w Azji). Ponadto, podczas gdy jabłka oraz gruszki z UE są wysokiej jakości, to odmiany nie zawsze są dostosowane do konkretnego rynku i oczekiwań klientów. Należy również zauważyć, że w tym roku niskie plony w Chinach nie spowodowały zwiększonego popytu na tym rynku, który wciąż ma wystarczającą ilość owoców w tym sezonie, pomimo spadku produkcji o około 30%.
Eksporterzy z UE są również uwięziony w ograniczeniach własnych protokołów. Eksport do Egiptu znacznie wzrósł, ale pozostają pytania dotyczące perspektyw na rynkach wschodnich poza Europą, Eurazją i na Bliskim Wschodzie. Jeśli chodzi o dostęp do rynku, należy zauważyć, że główni dostawcy jabłek i gruszek do UE (Chile, Południowa Afryka, Nowa Zelandia) są rynkami, które pozostają (wysoce) restrykcyjne jeżeli chodzi dostęp do świeżych produktów z UE ..
Popyt na przemysł przetwórczy był w tym sezonie dość wysoki ze względu na rozpoczęcie sezonu z niskimi zapasami z poprzedniego sezonu. Może się to nie powtórzyć w przyszłym roku bo zapasy produktów przetworzonych są teraz odbudowane.
Dostęp do rynku krajów trzecich: dyskusja z przedstawicielami DG TRADE i DG AGRI Przegląd aktualnych dokumentacji dostępu do rynku dla jabłek i gruszek w UE
USA: brak postępów w sprawie dossier, politycznie zablokowany, ale UE przypomina o swoim priorytecie na zbliżającej się dwustronnej grupie roboczej SPS między UE a USA pod koniec maja.
Tajlandia: dyskusja w grupie kontaktowej zapewniająca dobrą wymianę i postęp w dostępie do tego rynku, a mianowicie Polska wkrótce zostanie otwarta, a wizyta inspekcyjna z Tajlandii odbędzie się Holandii, Belgii, w Niemczech oraz w Wielkiej Brytanii.
Chiny: oczekujące wnioski na temat jabłek dla: Włoch, Portugalii, Węgier oraz Niemiec.
Tajwan: Dla Niemiec została zatwierdzona, a następnie zawieszona.
Vietnam: Dla Belgii dostęp przyznany pod koniec ubiegłego roku,Włochy oczekują zarówno na jabłka, jak i gruszki
Nowe narzędzia i dalsze działania
FPI (Zagraniczne fundusze inwestycyjne): To nowe narzędzia działań zewnętrznych dla UE. DG TRADE zapewnia już budżet w wysokości 2 mln EUR dla Azji na 18 seminariów w przez następne 3 lata. Początkowo można byłoby skupić się na Tajlandii i krajach sąsiadujących. Freshfel już szuka możliwości potencjalnych działań.
Działania powinny również obejmować Indonezję, przy rosnącym zainteresowaniu i wciąż trudnych warunkach dostępu do rynku (cła i kontyngenty, przystąpienie do portu, uznanie bezpieczeństwa żywności w kraju, ..). Również poproszono o skorzystanie z zagranicznych funduszy inwestycyjnych, aby skonsolidować wydarzenie w Chinach organizowane przez Freshfel/warsztaty w ciągu ostatnich trzech lat między eksporterami Freshfel, delegacją UE / MS i Chińskie władze (GACC / CIQA, ..)
Strategia dostępu do rynku: nacisk na politykę otwarcia większej ilości rynków/dostęp do świeżych produktów z UE:
następujące narzędzia i cele:
- aby usunąć wstępne i bezpieczne podejście systemowe
- uzyskać konkretny harmonogram przetwarzania dokumentacji dostępu do rynku (przypadek Polski, zabezpieczenie dostępu do rynku w Chinach za 3 lata i 1 rok w Wietnamie)
- rozważyć powiązanie dostępu do rynku w oparciu o model zastosowany w przypadku USA (koncepcja pojedynczej jednostki)
- rozważyć usunięcie protokołów poprzez wezwanie państw trzecich do umieszczenia ich kwarantannowych agrofagów i uzyskać kontrolę środków łagodzących za pomocą kontroli UE / MS na podstawie kontroli urzędowych UE i odpowiedzialności państw członkowskich
Kontynuować działania oparte na istniejących narzędziach
Dyplomacja ekonomiczna komisarza Hogana z jego misjami wysokiego szczebla(misja w Japonii na początku maja).
Eksportowe seminarium SPS DG AGRI. Poprzednie sesje były już organizowane w Iranie i Korei Południowej. Sekretariat Freshfel uczestniczył w obu seminariach, a obecnie planowane są na 2019 r. W Meksyku (lipiec 2019 r.), Kolumbii, RPA, Indiach.
Polityka promocji ukierunkowana na rynki krajów trzecich
Dyskusja: Perspektywy na kraje trzecie będą nadal trudne w przyszłości, ale można poprawić procedurę. PL szuka nowych rynków po embargach. I w krótkim czasie odniosła sukces (otwarcie rynku - po 3 latach negocjacji dla Chin i jednego roku dla Wietnamu). Były to procedury przyspieszone z silnym wsparciem politycznym. Jednak wolumen pozostaje ograniczony.
Potrzebujemy odpowiednich odmian, aby przejść z Europy na inne rynki międzynarodowe z odmiennymi specyfikacjami smakowymi. Trzeba dobrze zrozumieć zapotrzebowanie rynku.
